"TURGUT ÖZAKMAN – OCAK" OYUNU İNCELEMESİ

Oyunun konusu: Ocak oyunu, 1960’lı yıllarda ekonomik sıkıntıların emekçi bir ailedeki bireylerin ilişkilerini ne derece etkilediğini ve bunun sonucu çıkan çatışmalara rağmen ailenin bir olma çabasını konu alır. Oyun, üç perdeden oluşur.

          

Oyun kişileri: Safiye (anne), Tarık (baba), Nihat (1. Oğul), Fazıl (2. Oğul), Özcan (3. Oğul), Büyükanne, Sevda (Kız).

         

Dekor: Kısım kısım kiraya verilen eski bir konağın ikinci kat sofası. Seyirciye göre sol taraf mutfak, sağ taraf salondur. Sol yanda WC’ye açılan bir kapı, köşede ocak. Ocakla WC arasında bulaşık yıkama yeri. Sol yan karşıda pencere. Pencereyle ocak arasında mutfak dolabı. Duvarda raflar, kavanozlar, tabaklar, tencereler. Sağ karşıda sokak kapısı. Ortada yemek masası. Kırmızı-beyaz damalı örtü. Sağ ön köşede eski iki koltuk. Yemek masasının üstünde tepe lambası. Açık renk desenli bir halı. Duvarlar açık, kapılar koyu renk. Oyun boyunca aynı dekor hakimdir.

    

Oyunun Yazıldığı Dönemin Siyasal, Ekonomik ve Toplumsal Koşulları: Bu dönem, Türkiye Cumhuriyeti ilk askeri darbesini yaşadı. (27 Mayıs Darbesi) Darbe sonrası yeni bir anayasa gündeme geldi. (1961 Anayasası) 1950’den bu zamana kadar iktidar baskıcı bir rejim uyguluyordu. Her alan gibi sanat da bundan nasibini alıyordu. Darbe ve anayasa sonrası sanat daha da özgürleşti. Bu özgürleşme sanattan toplumun kendisine her alanda görüldü. Ekonomide herhangi bir kriz söz konusu değildi fakat çok iyi bir ekonomi olduğu da söylenemezdi. Savaşın getirdiği zarar henüz ülkeyi terk etmemişti.

    

Oyunun Yazıldığı Döneme Hakim Olan Sanat Akımı: Bu yıllarda toplumsal ve gerçekçi bir akım sanata hakimdir. Sanatçılar Cumhuriyet Dönemi’nin de etkisiyle milliyetçilik akımını benimsemiş, bunun ardından da kendi milletinin ailevi, ekonomik sorunlarını ele almaya başlamışlardır. Bazı eserlerde sorunları göstermenin yanı sıra yer yer eleştiri de söz konusudur.

 

 

       

Olay örgüsü: Ailenin hayalperest babası Tarık’ın yeni bir iş kurma çabasıyla olaylar başlar. Ölen tamirci bir arkadaşının hurda arabasını tamir ederek bu aracı taksi olarak kullanıp bolca para kazanmayı planlamıştır. Tarık’ın karısı Safiye de kızı Sevda’nın çeyizi için biriktirdiği bileziği kocasına bu işte kullanması için verir. Sevda’nın mahalleden bir sevdiği vardır. Abisi Fazıl bu genci onaylamasa da Sevda ve genç adam sevdalarından vazgeçmiyorlardır. Tarık, hurda arabayı tamir etmeyi başaramamış ama evdekilere her şeyin yolunda gittiğini ve arabanın çalıştığını söylemiştir. Bu sırada Sevda da sevdiği gençle kaçmıştır. Bu olayı duyan anne Safiye hastalanır. Evin en büyük oğlu Nihat ailede yaşananlara dayanamayarak kaçmak ister. Fakat annesine üzüldüğünden bunu başaramaz ve babasının yanında çalışmaya başlar. Tarık uzun zaman sonra arabayı çalıştırmayı başarır fakat araba sürekli arızalandığı için hayal ettiği gibi bir kazanca sahip olamıyordur. Sevda birkaç ay sonra eve geri dönmek zorunda kalır çünkü kaçtığı genç ona nikah kıymamıştır. Sevda’nın eve dönmesiyle aile biraz toparlanır, birbirlerine kenetlenirler. Tarık, iş kurma hayalinden vazgeçmiyordur. Bu kez de hurda arabayı ve tamirhaneyi satıp bir bakkal açma hayali kurar. Ailesiyle bu hayalini konuşurlarken oyun sona erer.

            

Oyun, bana kalırsa dönemin aile yapısını ve ülkenin ekonomik durumunu açıkça gözler önüne sermesi bakımından oldukça başarılıdır. Toplumun her kesiminden her bir sorun tek bir ailede var olmuş ve yansıtılmıştır.

 Kaynakça:

Turgut Özakman, Ocak

Ocak oyunu, Vikipedi

1960’lı yılların Siyasi Tarihi, Vikipedi